Osmanlıyı cihan devleti haline getiren başarı acaba nedir ?

Osmanlı’yı cihan devleti haline getiren başarı tasavvuftur.

Düşünün, sevgili kardeşlerim! Bütün esnaf tasavvuftandı. Bütün ordu tasavvuftandı. Bütün saray erkânı tasavvuftandı. Aklınıza gelecek her toplum mutlaka tasavvufun bir parçasını oluşturuyordu. Herkes Allah’ın yolundaydı. Herkes tasavvuftaydı. İşte bu, onu cihan devleti yapan en büyük faktördür. Osmanlı’nın devamı süresinde hiçbir dîn sahibine Osmanlı’nın eza etmesi mümkün değildir. Hiç kimseye; “Onun dîni İslâm değil. Ben onu ezerim.” tarzında bir tatbikat asla yapılmamıştır. Bütün dînlerin sahipleri için, Osmanlı elinden gelen her türlü yardımı gerçekleştirmiştir. Sinagogların yapılmasında, havraların yapılmasında İslâm’ın onlara sadece yardımı olmuştur.

Sevgili kardeşlerim! Osmanlı bir adalet mekanizmasıydı. Padişahlar da dâhil olmak üzere herkesin Allah’la konuşabilen, oradan aldığı emri kendisine ulaştıran bir mürşidi mutlaka vardı.

Allah razı olsun.